ERMENİSTAN SİLAHLI KUVVETLERİ İSKENDER BALİSTİK FÜZELERİNİ KULLANARAK ÇATIŞMAYI TIRMANDIRABİLİR
Dr. Can Kasapoğlu
EDAM Güvenlik ve Savunma Araştırma Programı Direktörü
SS-26 İskender Taktik Balistik Füzesi
- 29 Eylül 2020’de, Ermenistan Savunma Bakanlığı, Azerbaycan operasyonlarının TOS-1A termobarik silah sistemleri ve Smerch ağır çok namlulu roket atar sistemlerinin (ÇNRA) kullanımı ile yoğunlaştığını belirten bir açıklamada bulunmuştur. Açıklamada, Ermeni tarafı, mukabele etmek için stratejik silahlar kullanabileceklerini[1] ima eden ifadeler kullanmıştır.
- Resmî açıklamada kullanılabilecek silah sistemine dair bir bilgi verilmese de, Ermenistan Silahlı Kuvvetleri envanterindeki kısa-menzilli balistik füze sistemi SS-26 Iskender, bu kapsamda en olası stratejik silah olarak değerlendirilmelidir.
- Askerî açıdan, stratejik silahlara başvurmak, sürmekte olan bir savaşın tırmandırma ihtimallerini kontrol altına almaya çalışan Ermenistan için, cüretkar bir ‘savaş-dahilinde caydırıcılık[2]’ (intra-war deterrence) hamlesi olacaktır. An itibariyle, Azerbaycan’ın karşı taarruzu önemli taktiksel başarılar elde etmeyi başarmış ve üstünlüğü Bakü’ye vermiştir.
- Politik açıdan bakıldığında, Ermenistan bahsettiği gibi bir stratejiyi, sadece Rusya’nın izniyle uygulayabilecektir.
- Nisan 2016’da Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri’ne karşı gerileyen Ermenistan, aynı yıl Rusya Federasyonu’ndan uygun krediler ile SS-26 Iskender balistik füzelerini satın almıştır.
- Bahse konu tedariği takiben, ilk değerlendirmeler, Ermenistan’ın S-300 stratejik SAM sistemi ve SS-26 Iskender balistik füze sistemlerinden oluşan stratejik silah kapasitesinin Rus-Ermeni Müşterek Kuvveti’nin[3] kontrolüne girebileceğini öngörmüştür. Mevzubahis müşterek kuvvet 2016’da kurulmuş ve Putin’in imzası ile 2017 yılında göreve başlamıştır[4]. Halihazırda, Ermenistan Silahlı Kuvvetleri’nden Tümgeneral Tigran Parvanyan tarafından komuta edilmektedir. General Parvanyan ve birliği, Rusya’nın Kafkasya 2020 Tatbikatı’nın Ermenistan kısmında da rol almıştır[5].
- Askeri-teknik bir bakış açısından bakıldığında, Iskender füzeleri Azerbaycan için ciddi bir tehdit oluşturabilir. SS-26 Iskender, halihazırda, Rus envanterindeki en etkili taktik balistik füze sistemidir. Açık-kaynaklı askeri veritabanlarına göre, füze, 50 kilometrenin altında baskılanmış bir uçuş yolu takip edebilmektedir ve harp başlığı taşıyan RV (re-entry vehicle / atmosfere dönüş bölmesi) 30g altında manevra yapabilmektedir. Ayrıca, füze, hedefe yaklaşma aşamasında spiral bir yaklaşma paterni takip etmektedir[6]. Bu özellikler, füze savunma sistemleri envanterinde S-300 ve S-200 varyantlarını bulunduran Azerbaycan için ciddi bir sorun teşkil edecektir.
- Rusya envanterinde bulunan SS-26’lar 500 ila 700 km menzillere erişebilirken, Ermenistan Silahlı Kuvvetleri’nin sahip olduğu ihraç varyantının menzili 280 km ile sınırlıdır[7]. Harp başlığı olarak geniş bir spektruma sahip olan İskender, anti-personel, anti-materyal, termobarik, sığınak delen ve yüksek patlayıcı içeren çözümler sunmaktadır. Açık istihbarat verilerinden derlenmiş kaynaklar, SS-26’lar için elektromanyetik etkili harp başlığı opsiyonun da bulunduğunu belirtmiştir[8].
- Kullanılması durumunda, SS-26 Iskender füzesi, devam eden tırmanışta tamamen yeni bir aşama oluşturacaktır. Teorik olarak, SS-26 kullanımı, Ermenistan Silahlı Kuvvetleri’ne birçok noktaya (kritik ulusal altyapı ve Azerbaycan’ın ana nüfus merkezleri dahil olmak üzere) taarruz kapasitesi kazandıracaktır. Aşağıdaki haritalarda, Ermenistan’ın bu füzeleri kullanarak ulaşabileceği menzil, iki farklı atış pozisyonundan gösterilmiştir. Düşük olasılıklı fakat yüksek etkili bir senaryo olmasına rağmen, Ermenistan’ın ateşleyeceği füzeler, Türk 3. Ordu sorumluluk sahasını da vurabilme yeteneğine sahiptir. Böyle bir olası senaryo, Saddam Hüseyin’in Birinci Körfez Savaşı’nda İsrail’e karşı uygulamaya çalıştığı provakasyona benzetilebilir.
- Azerbaycan, envanterinde, Türk yapımı TRG-300 Kaplan ÇNRA (120 km menzile kadar çıkabilen, Nahcivan’da da konuşlandırılmış), Belarus yapımı Polonez ÇNRA (200 km menzile kadar çıkabilen) ve İsrail yapımı LORA taktik balistik füzesini (300 km menzile kadar çıkabilen) bulundurmaktadır. Ermenistan füzeleri tarafından vurulması halinde Azerbaycan’ın, Ermenistan’daki yüksek değerli hedefleri vurarak misilleme yapması ihtimali göz ardı edilmemelidir.
Ermeni Dördüncü Ordu Sorumluluk Sahası’ndan Ateşlenme Senaryosu
Dağlık Karabağ bölgesindeki çatışma alanlarından ateşlenme senaryosu
[1] Ermenistan Savunma Bakanlığı’nın Basın Sekreteri’nin Twitter hesabı, https://twitter.com/ShStepanyan/status/1310852449335418880, Erişim: 29 Eylül, 2020.
[2] Andrew Terril, US Army War College Strategic Studies Institute, 2009.
[3] Eduard Abrahamyan. “Armenia’s New Ballistic Missiles Will Shake Up the Neighborhood”, Ekim 2016, https://nationalinterest.org/feature/armenias-new-ballistic-missiles-will-shake-the-neighborhood-18026, Erişim: 29 Eylül, 2020.
[4] Kremlin, http://en.kremlin.ru/acts/news/55138, Erişim: 29 Eylül 2020.
[5] Tass, https://tass.com/defense/1203085, Erişim: 29 Eylül 2020.
[6] IHS Jane’s, Strategic Weapon Systems – Jane’s Sentinel Security Assessment – Russia And The CIS, Mart 2018.
[7] Eduard Abrahamyan. “Armenia’s New Ballistic Missiles Will Shake Up the Neighborhood”, Ekim 2016, https://nationalinterest.org/feature/armenias-new-ballistic-missiles-will-shake-the-neighborhood-18026, Erişim: 29 Eylül 2020.
[8] IHS Jane’s, Strategic Weapon Systems – Jane’s Sentinel Security Assessment – Russia And The CIS, Mart 2018.
